Ciekawostki

Sprawa Eugenii Pol

12 grudnia 1970 roku to data niezwykłej wagi dla byłych więźniów obozu przy ulicy Przemysłowej. Tego dnia zostaje aresztowana Eugenia Pol — jedna z najokrutniejszych wychowawczyń obozu dziecięcego. Dlaczego ramię sprawiedliwości dosięgło sprawczynię tak późno? Pytanie to wydaje się uzasadnione, jeśli wspomnieć, że Eugenia Pol od chwili ucieczki po wyzwoleniu obozu mieszkała przez dwadzieścia pięć lat w Łodzi w swoim domu przy ulicy Chełmońskiej 16 a. Wszystko wskazuje na to, iż pani Eugenia miała jakiegoś poważnego protektora na wysokim stanowisku, którego usłużna ręka zmieniła w rejestrze meldunkowym nazwisko Pol (lub Pohl, po przyjęciu volkslisty) na Poll, tym samym utrudniając jej znalezienie. Kim był tajemniczy protektor oprawczyni? Prawdopodobnie nigdy się tego nie dowiemy.

2 kwietnia 1974 roku zakończył się proces 51-letniej Eugenii Pol przed Sądem Wojewódzkim w Łodzi. Oskarżona dostała karę 25 lat pozbawienia wolności. Zebrani na sali więźniowie byli rozczarowani wyrokiem — liczyli na dożywocie, czego zresztą żądał prokurator. „Dlaczego tak mało — przecież  udowodniono jej kilka mordów, między innymi na Urszuli Kaczmarek” — żali się była więźniarka Apolonia Beda.

Czy Eugenię Pol uważać powinniśmy za ofiarę faszystowskiej wynaturzonej propagandy czy za zimną wyrachowaną sadystkę?

Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że psychika Eugenii kształtowała się w znacznym stopniu w wojennych realiach obozowych. Podejmując bowiem pracę jako „wychowawczyni” w obozie, miała jedynie 18 lat. Była zatem niemal rówieśnicą niektórych starszych więźniów. Co sprawiło, że w młodej kobiecie wyzwoliły się tak nieludzkie i niekobiece instynkty, co kazało jej męczyć małe, niewinne dzieci? Może praca w obozie, nieźle zresztą płatna, była jej sposobem na przeżycie niemieckiej agresji, była „tylko” pracą, niewdzięczną, ale zawsze...? Młodej, wchodzącej w dorosłość dziewczynie mogła imponować faszystowska ideologia zwycięskich Niemiec: kult potęgi i siły, nacjonalizm narodu panów.

Co dzień przystojna nastolatka przekraczała obozową bramę i zmieniała na kilka godzin cywilne ubranie na niemiecki uniform „wychowawcy” — ipso facto — oprawcy i kata.

Ironią losu, ewenementem, a nawet anomalią pozostanie dla nas fakt, że po zakończeniu wojny Eugenia Pol pracowała jako przedszkolanka! Jej pracodawcy twierdzą nawet, że była bardzo dobrym wychowawcą i pedagogiem! (Własnych dzieci nigdy nie miała, nie wyszła też za mąż.)

Okrutny żart losu czy demoniczna przewrotność skłoniły ją do podjęcia takiej pracy? Być może był to sposób na ukrycie się — któż podejrzewałby bowiem zajmującą się troskliwie dziećmi przedszkolankę o sadystyczną, dzieciobójczą przeszłość. A może powojenne zajęcie pozwalało uciszyć wyrzuty sumienia?

Te i inne pytania zostaną już chyba w zawieszeniu. Eugenia Pol jest dzisiaj blisko 80-letnią staruszką. Byli obozowicze zrzeszeni w Klubie Kolbego przy ul. Tatrzańskiej twierdzą, że nadal żyje, mieszka w Łodzi, najprawdopodobniej na osiedlu Dąbrowa. Z więzienia Eugenia Pol została zwolniona wcześniej „za dobre sprawowanie”. Kara była skromna, chociaż mówi się, że polskie współwięźniarki „dały jej tam do wiwatu”.

Czy w sercu pani Pol jest choć jedna rysa spowodowana zbrodnią, której była świadkiem i w której uczestniczyła?